Tandil, Por Amor en naderende terugkeer...

Lieve vrienden,

Hoewel ik me had voorgenomen om elke maand een verslagje te schrijven, zijn er nu ineens 2 maanden voorbij gevlogen en kom ik over minder dan 3 weken al terug naar NL !!! Waaaaaaah !
Nog steeds een dubbel gevoel, omdat iedereen wil dat ik hier blijf (inclusief ikzelf bij tijd en wijle) en ik tegelijkertijd heel blij zal zijn om jullie allemaal weer terug te zien...

… en gisteravond was dan eindelijk de langverwachte presentatie van POR AMOR, de tangodans-en-zangvoorstelling die we met veel inspanning, zweet, tranen, soms flinke meningsverschillen, maar vooral veel liefde hebben opgezet samen met Yolima, een vriendin uit Colombia.
De laatste 4 maanden hebben we hier keihard aan gewerkt en hoewel er in mei even sprake van was om alles af te lassen bij gebrek aan genoeg dansers en musici, keerde opeens het tij en via veel hobbels en bobbels van administratieve en organisatorische aard, was de zaal ramvol uitverkocht ! 168 man publiek ! Een groot succes ! Dit hadden we nooit verwacht ! Twee onbekende buitenlandse jongedames die hier komen dansen en zingen en een show opzetten trekken over het algemeen geen volle zalen, maar we hebben ondertussen veel vrienden en kennissen hier en de goede reputatie van de studio waar de dansers vandaan komen hielp ook mee... We hadden bedacht dat alle deelnemers (11) elk tien kaartjes zouden verkopen, zodat we de zaal in ieder geval voor twee derde zouden vullen en anderhalve week geleden kneep ik hem nog omdat ik pas 4 bevestigingen had; uiteindelijk heb ik 25 kaartjes verkocht !!! Geweldig om mijn verblijf in Buenos Aires op deze manier af te kunnen sluiten... maar ook raar dat na zoveel voorbereidingen alles ineens binnen een uur voorbij is en dat je bij de uiteindelijke voorstelling bijna niets ziet, omdat je in de coulissen bent. Ik wacht op foto's en zodra ik iets heb, zet ik het op Facebook.

Deze heuglijke gebeurtenis en een slechte internetverbinding zorgden ervoor dat ik de laatste tijd nogal slecht bereikbaar ben geweest. Excuses hiervoor, hopelijk voelt niemand zich verwaarloosd, maar ik merk dat ik er sowieso nogal slecht in ben om uitgebreid te schrijven op afstand, zeker nu ik langer weg ben, omdat je op een gegeven moment hier dingen begint op te bouwen en veel weg bent. Afijn, ik denk wel veel aan jullie en deze blog stelt me in staat om jullie dat te laten weten en 10 augustus ben ik weer in het land...

Eind mei was het hier Dag van het Vaderland met optredens van o.a. Nidia, mijn tango-oma, die in de Bar de Julio zong. De Argentijnen hebben er nogal een handje van om lange weekenden vrij te nemen als er een nationale feestdag is en die zijn er ontzettend veel... of in ieder geval lijkt het zo: 25 mei, 20 juni, 9 juli en dan nog Pinksteren en Hemelvaart, allemaal lange weekenden waarin veel winkels sluiten; maar ze hebben ook veel andere 'feestdagen' waarop wel gewerkt wordt, maar men een bepaalde groep eert: dag van de vriend, van de tango, van de buitenaardse ruimte, van het Amerikaanse toerisme, van de filatelist, van de fietsenmaker, van de leraar, van de radiospreker, van de pizzabakker en de koekenbakker, van de bierbrouwer, maar veel van deze dagen zijn een snode uitvinding van de vakbonden, omdat de arbeiders op deze dagen dubbel uitbetaald horen te krijgen als ze moeten werken ! Dierendag valt hier op 29 april, op 31 mei wordt tegelijkertijd gefeest in de naam van Zuid-Amerika, een wereld zonder tabak en de Argentijnse kernenergie en 16 augustus is dag van de kanariekweker ! Hoe meer ik erover zoek, hoe absurder het wordt... nog een mooie: 23 september is dag van de glimlach ;)

De laatste week van mei zijn we met Cris naar Tandil gegaan, waar we in een ijskoud door de eigenaar gebouwd huis van boomstammen, rotsen en beton sliepen. Gelukkig had niemand een fatsoenlijke tent te leen, want op de spookachtig verlaten camping waren we waarschijnlijk doodgevroren ! Tandil is een stad in de provincie Buenos Aires, bekend om zijn worsten, kazen en de 'Movediza', de 'Beweeglijke', een rotsblok van 300 ton die, tot hij in 1912 naar beneden viel, op bijzondere wijze balanceerde op de rotswand waarop hij ruste, een beweging die niet te zien was met het blote oog, maar waar men achter kwam, omdat men flessen onder het blok achterliet en ze een paar uur later verpletterd terugvond. Nu is er een polyester replica die we niet hebben bezocht, omdat we het oorspronkelijke beeld veel mooier vonden. We hebben wel een andere rots, 'El Centinela' gezien, 'De Wachter', die ook lijkt te balanceren, maar iets meer raakvlak heeft met zijn ondergrond.
Tandil is qua grootte en inwoners iets kleiner dan Den Bosch en 's zomers waarschijnlijk zeer geliefd als je het aantal te huren kamers en huizen ziet, maar nu was het er nogal uitgestorven en we hadden steeds moeite om eten te vinden, omdat de winkels onregelmatig openden en 's middags lange siësta's hielden. Overal lopen zwerfhonden rond of ze lijken in ieder geval nergens thuis te horen... Onze blokhut lag vlakbij een stuwmeer waar veel hardlopers omheen renden 's avonds, een stuk buiten het centrum. Wat vooral heerlijk was in Tandil was de rust in de heuvels eromheen, waar we uren hebben rondgestruind tussen droge distels, grashalmen, koeien, stieren (!), paarden en rotsen, tot de hoogste toppen (ca. 400 meter). De tweede avond trad Juan Villarreal op, die we verrasten met een onverwachts bezoek en mij uitnodigde om een tango te zingen. Later in de week heb ik 6 tango's gezongen in een oude tangobar waar al jaren dezelfde vrienden komen zingen en ouwehoeren, velen boven de 60 en waar 'El Piojo' optrad, 'De Vlo', een klein mannetje die steeds zijn lippen bevochtigde met zijn tong en opmerkelijk veel op Goyeneche leek in zijn manier van zingen. Één van de gastzangers bleek uit het verhaal van de barvrouw ernstig ziek te zijn, zelfs op sterven na dood, maar ook al ligt hij de hele dag op bed, een paar keer per week verzamelt hij al zijn moed en energie om in de Antique Bar tango te komen zingen, en hoe ! Wat een diepe, krachtige stem heeft deze man ! De dokters spreken van een wonder. Wat de mens al niet op de been houdt ! De man die ons begeleidde, Miguel Ferraggine, een middelbare Argentijn van Italiaanse oorsprong, klonk door de synthesizer bij vlagen als een kitscherige karaokepianist van één of ander cruiseschip, maar toen we hem later opzochten, bleek dat hij alle bekende tangozangers uit de jaren '70 – '80 heeft begeleid !!! De reis naar Tandil en terug naar Buenos Aires maakten we per trein, 6 uur door grasvlaktes met koeien, heerlijk rustgevend... en toen weer de drukte van de stad en het trieste nieuws dat onze lieve labrador Bartje uit Zwitserland plotseling was gestorven... Hij was al 11 maar toch dachten we dat hij nog wel een paar jaartjes mee zou gaan.

Na een week spanning opbouwen, kreeg ik mijn eigen zangavond in de Bar de Julio, met begeleiding op gitaar van Juan Villarreal en Javier Díaz González, op 9 juni. Eerst enigszins gespannen, maar later veel losser, een fijne avond met bijna allemaal bekenden, een man of 40 !
Als gastzangers vroeg ik Nidia, Jorge Fiorio uit Posadas, die ik met Dini op reis had ontmoet, Damián Fontenla, een jonge zanger die net als ik nog niet zo lang bezig is en Héctor de Martino, een vriend en radioverslaggever die ik ken van de zangles in La Boca. Een week later heb ik in La Boca gezongen, waar we een tweede presentatie hadden met de zangleerlingen. De volgende dag zou ik als gastzangeres op de avond van Damián gaan zingen, toen ik ineens heel slap werd. Ik had een fikse griep opgelopen en ben bijna een week thuisgebleven om bij te komen. De winter hier is verraderlijk veranderlijk: de ene dag is het aangenaam zonnig, rond de 20 graden en de volgende dag heerst er een ijselijke vrieskou en stijgt het kwik amper tot 10 graden !

Met de tangoacademie, waar ik theorielessen volg, konden we in theater Maipo naar de verjaardagsvoorstelling van Horacio Ferrer, vriend en tekstschrijver van Piazzolla's gezongen tango's, die zijn 80e verjaardag vierde, met veel bekende musici en tangozangers. Een geweldige avond. En na het bezoeken van een aantal andere optredens, o.a. een klassiek concert in het mythische theater Colón, samen met het Scala in Milaan één van de weinige oude theaters die in hun oorspronkelijke staat behouden zijn gebleven, met een uitzonderlijk goede akkoestiek en het optreden 'tango a tres bandas' van Jesús Hidalgo, Esteban Riera en Hernán Genovese, drie jongen tangozangers die al goed bekend zijn, hebben Yolima (die ik ook via de tangoacademie ken) en ik hard gewerkt aan de laatste voorbereidingen van POR AMOR. Via Héctor, uit La Boca, die ik had uitgenodigd om de mannelijke zangpartij te vertolken, konden we bij de radio waar hij werkt (Radio Madre, van de moeders van Plaza de Mayo, de dwaze moeders van de jongeren die 'vermist' raakten tijdens de dictatuur) reclame maken voor onze voorstelling en hebben Héctor en ik samen de tango 'Nido Gaucho' gezongen.

Over de dictatuur gesproken: afgelopen maandag zijn we met Cris en Yolima naar het voormalige terrein van de ESMA geweest, de Escuela de Mecánica de la Armada, de opleiding voor marineofficiers die tijdens de dictatuur naast zijn functie als school deels fungeerde als illegale gevangenis en martelcentrum voor jonge militanten (van linkse extremisten tot sociaalpolitiek geëngageerde studenten en overige andersdenkenden). Hier zouden van de 30'000 vermisten in Argentinië ruim 5'000 gemarteld en afgevoerd zijn tussen 1976 en 1983. En hoewel het terrein langs een grote doorgaande weg ligt (Avenida Libertador) en pal naast een school, bleek bijna niemand op de hoogte te zijn van wat zich hier afspeelde, zelfs een deel van de leerlingen niet. Ook de internationale mensenrechtencommissie die hier onderzoek trachtte te doen in 1979, werd om de tuin geleid door haastig uitgevoerde verbouwingen en weggemoffelde trappen en liftschachten. De nabijheid van het nationale vliegveld Jorge Newberry zou ideaal zijn geweest om de ongelukkigen om de zoveel tijd – verdoofd met een slaapmiddel en geboeid – uit helicopters in de Rio de la Plata te dumpen, tijdens de zogenaamde 'vuelos de la muerte', oftewel 'vluchten des doods'... Ik was twee jaar geleden in Córdoba al eens in een veel kleiner politiebureau en voormalig martelcentrum geweest wat omgebouwd was tot museum, maar dit was nog een flink graadje erger. Hoewel de gebouwen helemaal leeg waren, voelde je bij het betreden van bepaalde ruimtes dat er nare dingen hadden plaatsgevonden, een bepaalde spanning in de lucht... Her en der stonden borden met ontboezemingen van de overlevenden, die vertelden dat ze dagenlang op hun bed moesten stilzitten, met een stoffen kap over hun hoofd en handboeien, houten scheidingswanden tussen de bedden zodat ze niet met elkaar konden communiceren en slechts brood, stukjes vlees en water als maaltijd en enkel een wasbeurt als de wacht het toeliet. Er waren strenge en milde bewakers en veel medeleven tussen de gevangenen onderling. Sommigen werden overdag aan het werk gezet in een fabriek die bij het leger hoorde of bij de pers, buiten het terrein, en 's avonds weer opgehaald om als gevangene op de zolder van de officiersbarak tussen de andere gedetineerden te slapen. Ontsnappen was geen optie, omdat je dan zeker zou sterven, net als je hele familie. En het feit of je het overleefde of niet was totaal willekeurig. Sommigen bleven bijvoorbeeld gespaard omdat ze toevallig op een familielid van één van de bewakers leken. Hier lukte het krap 200 man om te overleven en de langste gevangenschap duurde 4,5 jaar. Maar hoe moet je daarna verder leven vraag je je af ? Hoe lukt het je in godsnaam om hier psychisch gezond uit te komen ?

Bijna alle zwangere vrouwen die gevangengenomen werden tijdens de dictatuur bevielen in dit hoofdkwartier en moesten na hun bevalling een brief schrijven aan hun familie met de naam van het kind erin en aangeven wie voor het kind zou zorgen. In werkelijkheid werden de baby's een paar dagen na hun geboorte in beslag genomen en bij militaire families of hun kennissen geplaatst. Van de ca. 500 baby's uit die tijd zijn er nog steeds zo'n 400 die niet weten waar ze oorspronkelijk vandaan komen. En het wordt met de dag moeilijker om ze te traceren, omdat de dwaze moeders (hun oma's) steeds ouder worden en overlijden en omdat sommige familieleden van de 'vermisten' niet eens wisten dat ze zwanger waren, omdat deze al een tijd weinig contact met hen hadden om hen niet in gevaar te brengen door hun politieke activiteiten. Het ergste is dat ik niet snap dat het nooit is gelukt om deze gegevens bij elkaar te brengen: de namen van de zwangere gevangenen en de namen en adressen van de families waar hun kinderen zijn geplaatst. Ergens moet dat toch terug te vinden zijn, ook al weigeren de legerofficieren uit die tijd hun stilzwijgen te verbreken, ook al zijn alle documenten vernietigd, ergens zal toch iets hiervan moeten zijn terug te vinden ? En als je al iemand na 35 jaar aan zijn daadwerkelijke identiteit helpt, kun je dan van diegene verwachten dat hij zijn ouders ineens gaat haten omdat zij niet zijn echte ouders zijn en eventueel medeplichtig zijn aan de dood van zijn biologische ouders ? Dit gebeurde een paar jaar geleden en ook al werden zijn ouders gevangen gezet, de persoon in kwestie weigerde hen als vijanden te zien, wat hem niet in dank werd afgenomen door de rest van de samenleving. Maar hoe zou je zelf reageren als je hele leven ineens op een leugen blijkt te berusten ? Heftige kwesties... en een doordringend bezoek aan dit 'Museum van het Geheugen'.

Uiteindelijk heb ik geen ander baantje meer gevonden, maar ik heb mijn Nederlandse damesfiets verkocht en nu ik een beetje terugverdien aan de theaterdansvoorstelling kom ik rond tot aan mijn terugreis. Overleven in een miljoenstad, dat doe je zo... haaahah...

Veel liefs en als ik niet meer schrijf voor die tijd (vrij waarschijnlijk) zie ik jullie na 9 augustus weer terug in Nederland !!! Ik ga me mentaal voorbereiden op mijn afscheid van Crisje en kijken of alles in mijn koffers past...

dikke kus,

evelyne